Wat gaat er bij Rutte in zijn algemeenheid nu mis?

Rutte is A-Sociaal

Hij probeert het land als een bedrijf te leiden. En net zo als een manager die niet geeft om werknemers die niet presteren, zo geeft Rutte niet om bevolkingsgroepen die alleen maar geld kosten, of dat nu Groningen, ouderen, Limburg, de jeugd in de jeugdzorg, het leger of het onderwijzend personeel is. Zodra het een kostenpost is geeft Rutte niet thuis. Dit kortetermijn denken is in samenlevingsverband op de lange duur vaak duurder. Zo zorgt te weinig politie tot een slechtere handhaving van de wet wat tot meer tot meer criminaliteit leidt, (te) lage uitkeringen leiden ook tot meer criminaliteit, een minimaal leger voor nul afschrikking, en slechte zorg tot een groter deel van de samenleving wat niet meer mee kan doen. Daarnaast is die houding a-sociaal. Rutte is de Anti-Drees. De overheid is geen bedrijf, de zorg is geen ‘markt’, en een dak boven het hoofd en bestaanszekerheid zijn mensenrechten. De overheid zou zijn verantwoordelijkheid moeten nemen en voor de bevolking moeten zorgen.

Het overcapaciteitstekort

Een ander gevolg van het leiden van een land als een bedrijf is dit: zodra er ergens in de overheid overcapaciteit is, of zelfs maar overcapaciteit dreigt te komen, wordt daar bezuinigd. Dat lijkt goed, want waarom zou je ambtenaren uit hun neus moeten laten vreten op kosten van de belastingbetaler? Maar…

Schuifruimte

Weet U wat schuifruimte is? Zodra je je huis wilt herindelen moet je eerst ruimte maken zodat je de dingen die je wilt verplaatsen eerst tijdelijk een plekje kunt geven. Daar is ruimte voor nodig, schuifruimte. En als je vaak dingen wilt verplaatsen of wilt veranderen kan je daar bij voorbaat rekening mee houden. Je creeert er schuifruimte omheen. Hoe meer schuifruimte, hoe makkelijker je kunt veranderen. Het omgekeerde is ook waar. Heb je totaal geen schuifruimte meer, dan is uiteindelijk de enige oplossing met een compleet nieuw huis te beginnen of af te zien van welke verandering dan ook.

Overcapaciteit

Die schuifruimte is ook nodig in organisaties. Als je een organisatie wilt kunnen veranderen moet je zorgen voor extra capaciteit, overcapaciteit. The show must go on, dus je hebt je vaste bezetting voor de lopende zaken nodig. Extra benodigd: degenen die zorgen voor het veranderingsproces. Dat plus is de benodigde overcapaciteit. Zelfs als er een nieuw afdelingshoofd benoemd wordt, is er extra mankracht nodig om diegene in te werken. Of leraren als nieuwe personen opgeleid moeten worden voor nieuwe taken of uitbreiding van taken. Maar die extra personen hebben wel goede detailkennis van de organisatie nodig, je kunt ze niet zo maar van de straat plukken, bij veranderingsprocessen is the devil in the details, anders gebeuren er ongelukken omdat je van nieuwkomers niet mag verwachten dat ze alle detailproblemen voorzien. Overcapaciteit is de schuifruimte die nodig is om een organisatie überhaupt te kunnen veranderen.

Maar…. Rutte heeft overal de schuifruimte weggehaald. Met als gevolg dat als er ergens een probleem optreedt, of dat nu bij de belastingdienst of IC-capaciteit is, of dat er in de tweede kamer een organisatieverandering wordt voorgesteld, het probleem niet meer opgelost KAN worden. Andere voorbeelden zijn asielzoekerscentra, de zorg in het algemeen, het onderwijs, de brandweer, politie, ambulances, enfin voorbeelden te over. Zodra er door wat voor oorzaak dan ook, een vluchtelingencrisis of een pandemie in een sector opeens extra capaciteit benodigd is, is het meteen grote crisis, want die extra benodigde belastingambtenaren of IC-verpleegkundigen zijn er niet en moeten eerst opgeleid worden, wat een proces van jaren is.

In landen om ons heen is in vrijwel elke sector meer capaciteit. Er zijn meer IC-bedden, de belastingdiensten zijn moderner, bij de overheid werken er meer ambtenaren, de aanrijtijden van ambulances en brandweer zijn korter, de politie kan, omdat ze niet onderbezet zijn, de drugscriminaliteit beter te lijf, de klassen zijn kleiner etc. Dit overcapaciteitstekort is specifiek Rutte.

Het kortetermijngeheugen van de politieke agenda en de kikker

Af en toe zijn er politici die op dit probleem wijzen. Maar de politieke agenda heeft doorgaans een geheugen van hooguit weken (kwade tongen beweren zelfs dat het nog veel korter is). Het gevolg van dit kortetermijngeheugen is dat zodra het probleem van de politieke agenda is, de ingezette veranderingen ook weer worden teruggedraaid omdat daar pecunia te halen zijn. Ook de traagheid van veranderingen die tot de huidige situatie hebben geleid, speelt een grote rol. Door telkens kleine veranderingingen, vaak voor in de toekomst gepland, ten slechte door te voeren (en by the way daarbij ook nog eens trots te wijzen op je eigen principeloosheid) houd je rust in de tent. Een kikker die langzaam gekookt wordt springt niet uit de pan. “En we hadden het toch met zijn allen afgesproken?”.

Rutteschade

Rutte vindt impliciet dat Nederland ‘af’ is. Maar er is zover doorbezuinigd dat elk veranderingsproces vrijwel onmogelijk is geworden. Je kán niet meer veranderen omdat de benodigde overcapaciteit daartoe ontbreekt. Een blik ambtenaren opentrekken kan niet, want de benodigde kennis ontbreekt. Rutte heeft er dus voor gezorgd dat er niet meer veranderd KAN worden. Wil een nieuw kabinet terugveranderen, dan zal dat nieuwe kabinet eerst grote kosten moeten maken om überhaupt te kúnnen veranderen, wat een proces van jaren zal zijn, zonder ogenschijnlijke winst. De kortzichtige kiezer zal dat proces niet zien en zal bij de daarop volgende verkiezingen dat kabinet waarschijnlijk afschieten.

De schade die de opeenvolgende kabinetten Rutte heeft aangericht aan Nederland is daarom nagenoeg onherstelbaar. Rutteschade. Zelf is hij blind voor die organisatieschade – hij vindt het zelf ‘efficient’ om zo te bezuinigen, en ziet de noodzaak tot overcapaciteit ook niet omdat Nederland ‘af’ is – en gaat gewoon op dezelfde weg voort. Conclusie: dit kabinet gaat de gecreëerde problemen onder Rutte I, II en III echt niet oplossen. De gedupeerden door de toeslagenaffaire, de aardbevingsschade in Groningen, de door het leenstelsel gedupeerde studenten, de Limburgers met hun waterschade en de bezuinigde AOW-ers zullen niet of in elk geval niet-adequaat worden gecompenseerd. De overcapaciteit in de organisatie om die problemen adequaat op te kunnen lossen ontbreekt daartoe. Zo is de voorgestelde ouderentoeslag alleen in het voordeel van mensen met een flink pensioen, voor de rest betekent het stilstand. En stilstand is met de huidige inflatie zware achteruitgang. Het is trouwens uiterst merkwaardig dat de belastingdienst een ouderentoeslag WEL kan doorvoeren, maar de afschaffing van de BTW op groente en fruit NIET.

Piketty

Dan spreken we niet over de problemen die door een willekeurig VVD-kabinet sowieso niet zullen worden opgelost. De woningnood zal blijven bestaan omdat de rijken voordeel hebben bij die schaarste. De vermogensongelijkheid zal alleen maar toenemen. Het door Piketty geschetste probleem dat de rijkste 3% van de bevolking 50% van de bezittingen heeft terwijl 10% van de bevolking min of meer structureel de voedselbank nodig heeft is een schandaal zonder weerga. Maar Rutte IV gaat aan deze problemen niets aan doen. Ook inflatie is voor de rijken ook geen probleem. Waar de gewone spaarder zijn spaargeld bij inflatie effectief ziet krimpen, kunnen vermogenden het gros van hun vermogen investeren in bijv. vastgoed want die extra’s zijn op korte termijn nooit nodig. Ook aan problemen die voortvloeien uit de inflatie zal Rutte dus niet meer aan doen dan het minimale om de eigen achterban tevreden te houden.

Schandaalmoeheid

In effect heeft Rutte wel iets weg van Trump. Trump ‘loste een probleem steeds op’ door telkens weer nieuwe politieke schandalen te veroorzaken. Zodra er een schandaal was waar iedereen het over had, dan Trump gooide er meteen een nieuw schandaal overheen. Trump heeft zoveel schandalen veroorzaakt dat er op een gegeven moment schouderophalend aan voorbij gegaan werd. Schandaalmoeheid. Bij Rutte is dat ook een beetje zo: de woningnood lijkt een klein probleem door de stikstofaffaire op te blazen, de problemen bij de belastingdienst kunnen weggemoffeld worden door 35 miljard aan ‘het klimaat’ te beloven. Het kan allemaal vanwege het kortetermijngeheugen van de politieke agenda.

Veel beloven weinig geven doet de gek in vreugde leven en het gebruikmaken van alom aanwezige naïviteit

Dan nog iets. De fondsen die Rutte wil creëeren om het stikstofprobleem en het klimaatprobleem op te lossen voor in totaal 60 miljard lijkt een stap in de goede richting. “Wie kan daar nou tegen zijn?” vroeg Klaver zich publiekelijk af. Maar die fondsen komen niet onder controle van de tweede kamer. Het is volkomen onduidelijk welke concrete invulling hier aan gegeven gaat worden. Klaver is dus een enorme naïeveling! Kijk naar hoe het kabinet nu met WOB-verzoeken omgaat! Als dat geld al aan ‘het klimaat’ uitgegeven wordt kan je concluderen dat het schema zo in elkaar zit dat mogelijk van die fondsen heel veel Sywert van Lienden’s rijk gaan worden omdat effectieve controle ontbreekt.

Nieuwe bestuurscultuur?

Bij aanvang van Rutte III kwam er een plan om de dividendbelasting af te schaffen. Dat stond in geen enkel verkiezingsprogramma. Het zou de hoofdkantoren van grote bedrijven voor Nederland moeten behouden. Uiteindelijk heeft dat het niet gehaald. Ook was er een ongecontroleerd fonds voor klimaatdoelen waar subsidies voor electrische auto’s en panelen op daken mee zijn gefinanceerd. Ook dat geld is voornamelijk in de zakken van de rijken verdwenen.

Rutte heeft geleerd. In het begin van Rutte IV meteen iets gigantisch voorstellen (AOW, stikstof- en klimaat-fondsen) en dan kijken of de tweede kamer die voorstellen durft af te schieten (want ja, het duurde toch zolang voordat er een kabinet was, dan kan je het toch niet maken dat kabinet meteen weg te stemmen of vleugellam te maken?). Maar als Rutte een half jaar later zijn AOW-bezuinigingsvoorstel separaat had voorgesteld was dat vermoedelijk niet door de tweede kamer gekomen. Kortom machtsmisbruik ten top, al zal hij het zelf ‘slim’ vinden.

Conclusie: Rutte IV is ‘erger’ dan de vorige 3 kabinetten bij elkaar.